De vraag, ‘wat is het verschil tussen een dirigent en een cantor’, is tijdens de cantor cursus uitvoerig behandeld. Er zijn veel overeenkomsten. Het cantorschap staat in relatie met liturgie en dat is bij de dirigent niet altijd het geval.
In de cantorcursus die ik heb gevolgd ligt de overtuiging dat de cantor, wat zijn of haar taken ook zijn, de gemeente moet (mag) inspireren en stimuleren in liturgisch-muzikaal opzicht.
De hoeveelheid kennis die ik heb opgedaan ging gepaard met veel humor en intentie. Maar moet ik dit allemaal in praktijk brengen, was de vraag van velen. Andere vragen kwamen naar voren, zoals: heb ik daar wel tijd voor? Wat is er mogelijk? Ik werk nog. Ik heb ook nog andere koren. Hoe krijg ik iedereen bij elkaar. En hoe ga ik die nieuwe liederen aanleren in de gemeenten. Bij mij komt er niemand. Bij mij nemen ze me niet serieus. Ja, en bij mij is er geen gesprek mogelijk. Moet ik een enquête houden over mijzelf? Er is geen/weinig contact met de dominee/pastor. De kerkenraad luistert niet naar mij. Ik voel dat ze me kwijt willen. Ze kijken mij zo raar aan, ik weet nooit wat ze denken. Ik ben alleen voor de samenzang.
Drie kleine zinnetjes die steeds terugkeerden: Niet alles hoeft. Kijk wat mogelijk is. Neem je taken serieus.
Belangrijke punten werden behandeld zoals:
- Het stimuleren van de samenzang en het voorzingen van delen van de liturgie zijn belangrijke taken van de cantor.
- De man of vrouw die voor zijn beroep bij een kerk is aangesteld zorgt voor de opleiding van het koor en voor de uitvoering en het ceremonieel van de kerkzang.
- Liturgie vraagt om samenspel en rolverdeling. En daarom is er ook differentiatie nodig in rollen, taken of ambten. Niet omwille van de hiërarchie, maar omwille van de choreografie. Evenals de psalmen bestaan bij de gratie van stem en tegenstem, zo bestaat liturgie bij de gratie van spel en tegenspel, van groet en wedergroet, bij de gratie van het over en weer zegenen, toespreken, toebidden en toezingen. In die golfbeweging wordt ruimte geschapen voor het ademen van de Geest.
- In veel vieringen vervult de cantor een belangrijke taak. Het zingen gebeurt ten dienste van de liturgie, waarbij voordracht en verstaanbaarheid heel belangrijk zijn. Op de cantordag is daar daar dan ook veel aandacht aan besteed, maar ook aan zaken als houding, het gebruik van microfoon, de samenwerking met de begeleider, de organist, de dominee, de pianist, werkgroep, de liederen naast de samenzang etc.
Portret van de cantor
Het volgende portret kwam naar voren: het is een man of vrouw die een redelijk gevormde stem heeft met het oog op de gedeelten die voorgezongen moeten worden. De cantor kan geen vreemde zijn in de parochie, want hij moet de mogelijkheden vooral op zanggebied goed kennen: welk repertoire is vertrouwd, welke nieuwe gezangen kan men aan, hoeveel tegelijk. De cantor is op de hoogte van de aard en de functie van de gezangen in de liturgie. Er is meer mogelijk dan alleen maar liedjes. De cantor overlegt met de pastor, de dominee, de dirigent, de organist en de liturgische werkgroep. Kleine baasjes die op hun eigen houtje werken zijn er al genoeg in de kerk, die hoeven er niet meer bij te komen. Aan de andere kant moet de verantwoordelijkheid van de cantor serieus worden genomen. Dat gebeurt niet als hij slechts uitvoerder van andermans opdrachten is. Tenslotte zou ook een kenmerk van het portret moeten zijn dat hij/zij vriendelijk is. Sympathieke uitnodiging doet wonderen in een samenkomst, drillen roept verzet op.
Elke groep van zangers, of het nu een cantorij, kerkkoor, kamerkoor of oratoriumkoor is, heeft behoefte aan deskundige tips voor stemgebruik, ademhaling en voor het werken aan de koorklank. Het volgen van zanglessen is namelijk nog geen garantie tot het worden van een goed koorzanger. Het zingen in een koor is meer dan de eigen partij behoorlijk kunnen zingen, het betekent ook luisteren naar elkaar, het zelfstandig kunnen inzetten, gemaakte fouten zo snel mogelijk corrigeren.
Na die cursusdagen voelde ik mij gezegend en dankbaar met ons bestuur, deze dominee, de cantorij, de gemeente, de kosters, de werkgroep, de heerlijke koffie die geschonken wordt na een viering, de organisten, pianist en solisten. En met alles wat er komt kijken om een viering zo in te vullen dat het iedere keer iets bijzonders oproept.
Ik dank iedereen voor het vertrouwen!
Er is voor mij een speciale agenda aangemaakt waarin de zondagen gekoppeld worden met de muziek die op die zondag wordt gespeeld. Tom, mijn man, heeft liturgie, muziek en achtergrondinformatie gekoppeld en dat staat allemaal in mijn agenda! Heel bijzonder dat dit mogelijk is. Nóg een reden om dankbaar te zijn!
Op naar een gezond en passievol muziekjaar 2019!
Agnes