De nuchterheid van het kleine boekje ‘Prediker’ ligt mij. Juist in moeilijke tijden relativeert zijn ingehouden humor het leven. Hij prikt alle ballonnetjes van de maakbaarheid door. Ontmaskert controledwang als zinloos. En blijft herhalen dat er ‘niets nieuws onder de zon is’. ‘Wat er was, zal er altijd weer zijn, wat er is gedaan, zal altijd weer worden gedaan. ‘ (1:9) En mocht je God als verklaring willen inbrengen? Dan moet je wel weten dat je ook daar niet veel mee opschiet. ‘… de mens kan het werk van God niet van begin tot eind doorgronden’ (3:11)
Het is voor mij alsof de coronatijd, en alle ervaren beperkingen, ons terugbrengen bij die nuchterheid, en dat relativeringsvermogen. Bij de vraag, wat doet er nu werkelijk toe in het leven. In mijn leven. Misschien geldt dat niet voor wie zich grote zorgen maakt om werk, om toekomst, om inkomen. Zorgen hebben de neiging je hele bestaan te infecteren en je denken te domineren. Maar voor ons als samenleving geldt het denk ik wel, dat we terug zijn bij de nuchterheid van het leven zelf. Dat je niet in de hand hebt. Dat onvoorspelbaar is. En kwetsbaar. En dat je het daar als mens en als samenleving mee moet doen, en je weg in moet vinden. Protesteren helpt niet, tegen ziek worden, of dood gaan (en is in mijn beleving
ook een beetje zonde van je energie). Verdrietig zijn helpt wel, en dan liefst samen met anderen. Het vertrouwen dat God met je meetrekt helpt ook. En dat Hij je draagt, in liefde, zoals mensen elkaar dragen, in liefde. Daar kan geen enkele drukke agenda of carrière tegenop.
Al dat vanzelfsprekende zwoegen moet je ook vooral relativeren, predikt Prediker. Geniet van het leven, ‘als een geschenk van God’. (3:13) Hef het glas, kijk elkaar in de ogen, en roep ‘Lechaim’, dat is Hebreeuws en betekent ‘op het leven’. Vier het leven, op de momenten dat het kan. Dat is niet iets voor later, of alleen voor het Zwitserleven-gevoel van
rijke pensionado’s.
In het laatste vakblad ‘Woord & Dienst’ stond een interview met Hein Stufkens, bekend van teksten (Lied 928), van boekjes (recent: ‘Gedichten op leven en dood’), en van het bezinningscentrum La Cordelle in Cadzand waarvan hij beheerder is. Hij schreef een tekst ‘naar Prediker’. Die tekst geef ik graag mee, net zo open als de tekst van Prediker open is.
Wat wijs is - naar Prediker – Ik weet niet wat wijs is. Onuitsprekelijk vermoeiend zijn alle dingen. Het oog kijkt, maar leeg blijft het hart. Alle kennis vermeerdert smart. Elk oordeel is voorbarig en nuttig is niets. Alles gaat zo voorbij en alles is zo vergeten. Dus doe ik maar wat ik doe en weeg niet hoe de wind staat. Liefde en haat, vrede en strijd, alles heeft zijn tijd. Wat is was er al lang, wat komen zal is al geweest: stof die tot stof terugkeert. Ach, elk woord is teveel. Zal ik dan lachen met de dwaze of stilstaan bij mijn verdriet? Jarenlang zocht ik, en nog weet ik niet wat wijs is – tenzij op zijn tijd een goed glas wijn en eten met vrienden. Hein Stufkens