Het kerkgebouw van Stompetoren was op 2 november in de middag opengesteld om binnen te lopen om een kaarsje te branden, even te zijn, op wat voor manier dan ook of om even een gesprekje te hebben met één van de aanwezige ambtsdragers of de predikant. Het is waardevol voor de mensen die even binnen kwamen lopen. Het is sowieso prettig dat de kerk open is.
De aanloop was minder groot dan vorig jaar. Misschien ook omdat we toen in de corona-tijd zaten en er minder gelegenheid was om een kerkgebouw binnen te stappen. En een ander ‘misschien’: we zijn het als protestantse kerk nog niet zo gewend om te gedenken op deze manier en op deze dag, Allerzielen.
Een paar weken later herdachten we onze overledenen in de dienst van 20 november, de laatste zondag van het kerkelijk jaar. Indrukwekkend om dat met elkaar te kunnen doen. Goed om het verlies van zoveel mensen met elkaar te kunnen delen; het breekt iets van de eenzaamheid van verlies en verdriet. Daar zijn we als (kerk)gemeenschap goed in en dat heeft ook uitstraling naar buiten onze kerkmuren; het wordt herkend en gewaardeerd.
En over het branden van een kaarsje gesproken: ik heb in samenwerking met Hans Kramer de eerste stappen gezet voor een voorziening dat er ook een kaarsje gebrand kan worden in het kerkgebouw aan het Westeinde als we daar dienst hebben. We willen graag dat het een voorziening is, die we ook ergens anders neer kunnen zetten, bv op de Floor, want straks is er in Schermerhorn geen katholiek kerkgebouw meer.
We hadden met een groepje gemeenteleden een inspirerend gesprek rond het thema aarde. Aarde verstaan in de zin van dat spul van ’t land, maar uiteraard met ook een wijdere blik naar de aarde in de betekenis van onze aardbol, de wereld. We bleven helemaal weg van de polarisatie en felheid die het gesprek daarover in de samenleving kenmerkt; gelukkig wel. Het gesprek krijgt een vervolg; elders in deze Aanwijzer een aankondiging en uitnodiging.
Ik probeer met de gesprekken aan te haken bij de cursus over groene theologie die ik aan het volgen ben. Groene theologie of ecotheologie is het nadenken over de vraag wat voor bijdrage theologie kan leveren aan de benadering van de vraagstukken die er liggen omtrent de aarde, het milieu en het klimaat. Sommige manieren van theologiseren reiken manieren van denken en handelen aan die onrecht en problemen in stand houden of zelfs verergeren. Maar er is ook theologie denkbaar die ons voorhoudt wat we kunnen doen om de problemen te helpen oplossen of het onrecht te bestrijden. De cursus helpt ons om te zien waar theologie helpt oplossingen aan te dragen.
Het leuke van de cursus is ook dat we naar plekken gaan waar op een min of meer alternatieve manier met aarde omgegaan wordt. Bijvoorbeeld een gesprek met een kerkenraad die hun grond (veel kerkelijke gemeenten bezitten grond) zoveel mogelijk proberen te verpachten aan boeren die er een biologische bedrijfsvoering op na (gaan) houden.
December
We staan met december voor de maand van de drukte van het hoogfeest Kerst en de jaarwisseling. En niet te vergeten Sinterklaas. Voorafgaand aan kerst natuurlijk Advent. Van week tot week worden we toegeleid naar deze grote gebeurtenis. Advent betekent komst, nadering. Namelijk van de komst van het grote licht in de geboorte van Christus. Naar analogie van de periode vooraf aan Pasen, de 40 dagentijd, ontstond ook vooraf aan Kerst een periode van inkeer en bezinning. Net als bij Pasen wordt de komst ook hier koninklijk ingekleed: er wordt een koning(skind) verwacht. In vroeger eeuwen las men tijdens advent wel het verhaal van de intocht in Jeruzalem. Met daarin ook de woorden: ‘gezegend die daar komt in de naam des Heren’.
De Adventstijd is wel wat ingekort in de loop der eeuwen en duurt vier zondagen. Het is qua zondagen ook enigszins anders georganiseerd, omdat kerst een vaste datum heeft en pasen een vaste dag. Dit jaar begon de advent al heel vroeg in november (27), terwijl die volgend jaar weer zal beginnen pas op 3 december.
Maar hoe dan ook: inkeer en bezinning. Over, en naar aanleiding van al die gebeurtenissen en dingen die het zo nodig maken om stil te staan bij het licht. Om het licht hoog te houden, in een duistere wereld. Bezinning op wat het nodig maakt om het licht voor ogen te houden in ons eigen bestaan en in onze eigen kleine wereld.
De kleur in de kerk is deze vier zondagen paars. De lezingen uit het evangelie komen uit Mattheüs. Dat is de evangelist die als eerste in ons Nieuwe Testament staat. Terzijde: hoewel Mattheüs het rijtje van 4 evangelisten opent, is Marcus het oudste evangelie. Op goede gronden wordt vermoed dat dat is geschreven ergens rond het jaar 70. Terwijl Mattheüs volgens de meeste deskundigen z’n definitieve vorm kreeg ergens tussen 80 en 90. Het sterke vermoeden is dat Mattheüs nogal wat materiaal van Marcus overneemt en dat bewerkt (dat doet Lucas trouwens ook).
Hoe dat ook zij, op 4 december horen we uit Mattheüs over Johannes de Doper. Hij staat in de woestijn te verkondigen dat het Koninkrijk van God aanstaande is. En hij doopt mensen, die onderkennen dat ze in hun leven langs God heen leven en dat ze daar niet beter van worden ….. We vieren in deze dienst tegelijkertijd mee met het 50-jarig huwelijk van Henny en Jac Smit. Een aantal liederen en teksten hebben we met elkaar afgestemd. Fijn dat we ook als gemeente de dankbaarheid en de zegen kunnen vieren van deze heugelijke gebeurtenis.
Op 11 december lezen we dat al snel het leven voor Johannes er heel anders uitziet: hij zit in de gevangenis. Het verhaal wil dat Herodes hem gevangen liet nemen, omdat Johannes hem er mee confronteert dat hij Herodias niet tot vrouw mag nemen. Tijdens een feest dat Herodes geeft bij gelegenheid van zijn verjaardag, wordt Johannes geëxecuteerd (Mattheüs 14: 1 – 12). Historisch waarschijnlijker is dat Herodes Johannes een oproerkraaier vond en dat wilde hij niet in zijn land. Oproer en onrust in het land zou hem in problemen kunnen brengen met de keizer, wiens vazal hij was.
Op vierde advent lezen we over Jozef die in een droom wordt vermaand niet van zijn zwangere verloofde te scheiden. Er zal een kind geboren worden die moet hij de naam Jezus geven, ‘want Hij zal zijn volk bevrijden van hun zonden’.
En zo belanden we bij de viering van kerstavond en kerstmorgen, waar we het geboorteverhaal uit Lukas zullen lezen. Dat kan niet gemist worden op kerstavond. De cantorij zal dan medewerking verlenen. We kerken met kerst in Stompetoren.
Oudejaarsdag is ons kerkgebouw in Stompetoren in de middag opengesteld tussen 1 en 3 voor inloop en bezinning. Om half vier zullen we dan een korte vesper vieren.
Nieuwjaarsdag is op zondag. Vanaf half elf staat dan de koffie klaar en zullen we de laatste oliebollen verorberen. Om 11:30 uur zullen we een korte dienst houden, om daarna te proosten op het nieuwe jaar. Om de eenheid van koffie vooraf, een korte dienst, met daarna proosten op het nieuwe jaar te behouden, heb ik voorgesteld om de dienst ook in Stompetoren te houden.
Niet voor ons allemaal is december een feestmaand. Het is niet altijd eenvoudig om voor de festiviteiten een goede vorm te vinden in aanwezigheid van de juiste mensen. Eenzaamheid komt harder aan en toch al moeilijk rond kunnen komen drukt zwaarder dan anders. Het is bovendien een maand waarin gemis zich vaak sterker doet voelen. Dat er mensen missen in onze kring doet dan extra pijn. Niet iedereen is in de stemming om feest te vieren. Niet iedereen begroet het nieuwe jaar met vreugde.
Onnodig om te zeggen dat we ook daar oog voor moeten hebben bij onszelf en bij de ander.