Verslag van de gesprekgroep van 8 januari 2023 in de Ark, Stompetoren
o.l.v. Jac Smit
Gastspreker: Fokko Omta
Nadat Adri, Petra en Jan ons van koffie/thee en lekker gebak van Ingrid hebben voorzien starten we rond de klok van 20.00 uur. Jac heet ons hartelijk welkom en ook Fokko die deze avond een uiteenzetting geeft over de relatie God – Mens, hun onderlinge verhouding.
Fokko is in 2019 gepromoveerd op het thema ‘zonde’. Jac leidt in met een gedicht (uit zijn eigen beleving)
Zonde,
Het is niet van deze tijd het oude gevoel,
zonde, dat zijn we kwijt.
wat voor ons toen, lang geleden, zonde was
dat waren opgelegde regels en hielden ons in de pas.
Op zondag niet fietsen, zwemmen, kaarten, schaatsen
geen aanstoot geven aan onze naasten,
2x naar de kerk, jongens- en meisjesvereniging
je leerde presenteren in de groep, en in de kring
werd je bevraagd naar jouw beleving.
Zonden waren er, maar niet door-de-week,
kluiten in de bollenbak als de baas even niet keek,
oprapen, ging op gewicht, dus dat ging met gemak!
Wie zich niet conformeerde aan de kerkelijke maatschappij
stond meestal achteraan en niet vooraan in de rij.
Deze tijd, in plaats van 60 jaar geleden, heeft ons geleerd om het anders in te kleden anders, zonder het begrip “zonde” misschien met een leidraad vanuit de Thora, Bijbel, Koran, iets dat ons leidt of gewoon vanuit je gevoel voor rechtvaardigheid.
Dan krijgt Fokko het woord
Waar gaat het over?
God – mens – hun onderlinge verhouding
Deze drie punten zijn door de eeuwen heen veranderd. en wellicht zijn ze ook veranderd in de jaren van ons persoonlijke leven. Ons beeld van God is veranderd, onze kijk op de mens, en ook de geloofsrelatie, beleving, hoe je God ziet: het blijft in ontwikkeling.
Een belangrijk begrip wat betreft de geloofs-RELATIE is het ZONDE-begrip. Zonde zegt iets over hoe het er mee staat tussen God en mens. En als je voorstelling van God verandert, en ook je idee van de mens en van jezelf als mens: dan verandert (of misschien wel verdwijnt) ook je voorstelling van wat zonde dan nog is.
De inhoud van zijn inleiding bestaat uit drie delen:
1: eerst vertelt hij iets over de ontwikkeling/verandering van ons Godsbeeld sinds, zeg, de Reformatie (in een paar grote, overzichtelijke stappen).
2: dan vertelt hij iets over de ontwikkeling van ons zelfbeeld; of Mensbeeld, sinds, zeg, WO II en vooral sinds de jaren zestig.
3: gegeven die veranderingen van de beide partners God en mens: hoe kun je dan nog op een zinnige manier van “ZONDE” spreken?
In de bijbel staat dat wij geschapen zijn naar Gods beeld! Er is iets van God in de mens. Maar ook iets in ons als valkuil (zondeval): de catechismus die velen van ons moesten leren vertelt ons bijv:
hoe groot mijn zonden en ellende zijn.
hoe ik van al mijn zonden verlost wordt
hoe ik God voor zulke verlossing dankbaar zal zijn.
God werd uitgelegd als almachtige persoon.
De reformatie van 1517 dat ingezet werd door Maarten Luther bracht verandering. De Bijbel gaat centraal staan. Luther wilde de kerk van binnenuit hervormen. Het protestantisme ontstond. Uitspraak van Luther: “hoe krijg ik een rechtvaardige God in de hemel?”
Bonhoeffer heeft dit beeld van God als almachtige persoon anders vertaald; in plaats van de macht van God ziet hij God als leidende God die kan helpen. In de jaren zestig verandert het Godsbeeld o.a. bij de New Age beweging (de mens is een ongebreidelde bron van mogelijkheden. Keuzes worden niet opgelegd maar zelf gemaakt).
De laatste strofe van het gedicht eindigt met “of gewoon vanuit je gevoel voor rechtvaardigheid”.
Deze zin brengt Fokko naar voren in een voorbeeld: Een actief lid van een gemeenschap, liefdevolle vader en echtgenoot wordt door zijn inspanning op zijn bedrijf beloond met een promotie. Daardoor komt hij in zicht van een bedrijf dat iemand van zijn kaliber zoekt. Het bedrijf dat sigaretten verkoopt biedt hem een topbaan aan om in Afrika sigaretten te promoten onder kinderen van 10 jaar.
Ander voorbeeld: Een actief lid van een kerkelijke gemeenschap (lid van de kerkenraad) draagt financieel veel bij aan de kerkelijke huishouding. Die persoon is directeur van een bedrijf dat afvalstoffen verwerkt. Over dat bedrijf gaan geruchten in de ronde dat het een handje licht met de milieu- eisen van de overheid. Moet je als kerkelijke gemeenschap een gesprek aangaan over de handel en wandel van dat bedrijf?
Met deze voorbeelden worden we in ons dagelijks leven gezet. Niets van vroeger, niets van hoe er toen tegenaan werd gekeken. We leven in het nu en hoe gaan we om met misstanden in de samenleving die ook van ons is. Zoals kleding kopen door kinderen in Bangladesh gemaakt, die kinderarbeid verrichten. Hoe gaan wij om met maatschappelijk opgelegde normen, die wij geen zonden noemen maar tekortkomingen/immoreel gedrag? Zonde kun je niet meer inkaderen, hoe zien wij zonde zonder daar God aan te verbinden?
We zijn het erover eens dat zonde zoals dit voorheen uitgelegd werd in onze tijd niet meer zo ervaren wordt. Zoals verwoord in het overbekende kindergebed, Ik ga slapen,… 2e couplet.
’t Boze dat ik heb gedaan
zie het, Here, toch niet aan
‘schoon mijn zonden velen zijn
maak om Jezus’ wil mij rein.
Amen
Een boeiende avond over een moeilijk onderwerp.
Jac en Henny